9 europejskich malarek tworzących historię w XVIII i XIX wieku

XIX-wieczny malarka impresjonistyczna Berthe Morisot powiedziała kiedyś: „Nie sądzę, żeby jakikolwiek mężczyzna kiedykolwiek traktował kobietę jako równą sobie i tylko o to proszę, ponieważ znam swoją wartość”.

Morisot czasami wyrażała frustrację, że jej malarskie umiejętności zostały opisane – w protekcjonalnym tonie – jako powierzchownie lekkie i kobiece.

Będąca stałym elementem paryskiej sceny artystycznej, Morisot odniosła sukces komercyjny i artystyczny. Jednak nawet ta założycielka najsłynniejszego ruchu artystycznego (i szwagierka Édouarda Maneta) napotkała bariery w rozpoznaniu ze względu na jej płeć.

Malarki w XVIII i XIX wieku w Europie stanęły przed podobnymi dylematami – sława i fortuna były możliwe, ale ich płeć mogła stanowić dodatkowe bariery dla formalnego wykształcenia, uznania i ekspozycji.

Pomimo tych trudności, malarki rozwijały nowe techniki i były pionierkami nowych stylów przedstawiania swoich tematów. Malowały cesarzy, królów i księżniczki. Ich prace były pożądane przez szlachtę w całej Europie i baronów rabusiów po drugiej stronie Atlantyku.

Choć nigdy nie było czasu, aby kobiety nie zajmowały się zawodami artystycznymi, ich prace pozostają niedostatecznie reprezentowane w zbiorach muzeów. Często ich prace były błędnie przypisywane mężczyznom przez (zwykle męskich) widzów i badaczy.

Geniusz malarek wciąż jest rozpoznawany, ponieważ prace są ponownie oceniane, a artystki odkrywane na nowo. Czytaj dalej, aby dowiedzieć się więcej o malarkach z XVIII i XIX wieku w Europie, które rywalizowały ze swoimi męskimi odpowiednikami o zamówienia i prestiż.

Dowiedz się więcej o malarkach z XVIII i XIX wieku w Europie, które były pionierkami w swoich dziedzinach.

1. ANGELICA KAUFFMAN (1741–1807)

Urodzona w Szwajcarii Angelica Kauffman była córką muralisty Johanna Josepha Kauffmana. Odbyła wykształcenie artystyczne, pełniąc od najmłodszych lat funkcję asystentki ojca i kopiując dzieła dawnych mistrzów na zamówienia. Jako młoda kobieta trenowała również we Włoszech, gdzie jej historyczne obrazy i portrety zostały dobrze przyjęte.

Po przeprowadzce do Londynu w 1766 roku Kauffman była jedną z dwóch kobiet-założycielek Królewskiej Akademii Sztuk. Oprócz popularnych portretów arystokratycznych modelek, artystka przedstawiła wiele scen klasycznych i alegorycznych. Była wybitną postacią wśród współczesnych malarzy neoklasycznych pod koniec XVIII wieku.

2. ÉLISABETH VIGÉE LE BRUN (1755-1842)

Élisabeth Vigée Le Brun była paryską malarką i nadal jest jedną z najbardziej znanych artystek swojej epoki, z pracami, które obejmowały przejście od gustów rokoko do neoklasycyzmu.

Dziś jej portrety skazanej na zagładę francuskiej królowej Marii Antoniny są dobrze znane. Królowa była tak zachwycona jej pierwszym dziełem, że przez następne kilka lat Élisabeth Vigée-Lebrun namalowała jeszcze kilka innych portretów królowej, jej dzieci, innych członków rodziny królewskiej i domowników pałacu wersalskiego.

Szlachta z Rosji, Austrii i Włoch również zabiegała o jej prace po tym, jak uciekła z Francji w 1789 roku na początku rewolucji.

Podobnie jak inni malarze neoklasycystyczni, czasami przedstawiała swoich poddanych jako postacie z mitologii. Lata po rewolucji ulubiona malarka zmarłej królowej mogła w końcu wrócić do Paryża, gdzie jej prace były często wystawiane w prestiżowym Salonie.

3. ROSALBA CARRIERA (1673-1757)

Rosalba Carriera urodziła się w Wenecji. W przeciwieństwie do wielu artystek nie uczyła się malować od męskiego członka rodziny. Chociaż nie wiadomo, gdzie się nauczyła, nabrała takich umiejętności, że w końcu napisała podręcznik technik.

Jej wczesne prace miniaturowe były dość popularne wśród europejskich arystokratów, którzy podróżowali przez Wenecję w poszukiwaniu sztuki i luksusu. Były tak popularne, że zaczęły pojawiać się fałszerstwa.

Następnie Carriera odcisnęła swoje piętno w dziedzinie portretu, używając pasteli, tworząc senne rokokowe obrazy. Pastele nie były popularnym medium do formalnego portretowania, dopóki nie spopularyzowała ich Carriera.

Przez wiele lat działalności dobrze sprzedawała swoją sztukę i malowała niezliczoną liczbę arystokratów i szlachty – umierając jako zamożna kobieta w 1757 roku.

Czytaj: Po udarze odkryła, że umie malować obrazy

4. MARGUERITE GÉRARD (1761-1837)

W 1775 roku nastoletnia Marguerite Gérard udała się do Paryża ze swojego domu w Grasse. Mieszkała ze swoją siostrą Marie-Anne Gérard i szwagrem Jean-Honoré Fragonardem w Luwrze – dawnym pałacu królewskim, który służył wówczas artystom i ich pracowniom.

Starsza siostra Gérard malowała miniatury, podczas gdy jej mąż był szanowanym malarzem rokokowym. Młodsza siostra Gérard uczyła się od Fragonarda.

Po pierwsze, wydaje się, że ćwiczyła kopiując jego obrazy we własnych akwafortach. Jako malarka skupiła się na sztuce rodzajowej przedstawiającej sceny z życia codziennego. Jej twórczość cieszyła się popularnością wśród arystokratycznych mecenasów.

Jej dzieło z 1806 roku „Łaskawość Napoleona” zostało zakupione przez samego cesarza. Wiele jej obrazów było również sprzedawanych jako niedrogie ryciny.

Czytaj: Ławka z przebojami Wodeckiego pod Wawelem

5. ADÉLAÏDE LABILLE-GUIARD (1749-1803)

Młoda paryżanka, Adélaïde Labille-Guiard, zaczęła malować miniatury, zanim przeszła na pełnowymiarowe portrety pastelami i olejem.

Podobnie jak Élisabeth Vigée Le Brun, Labille-Guiard była popularnym wyborem wśród francuskiej rodziny królewskiej i szlachty poszukującej portretów. Była jedną z zaledwie czterech kobiet, które zostały dopuszczone do francuskiej Académie Royale de Peinture et de Sculpture. Jej odważne, modne wizerunki elitarnych kobiet cieszyły się wielkim podziwem.

W przeciwieństwie do Vigée Le Brun, Labille-Guiard nie musiała opuszczać Paryża po rewolucji, jednak straciła wiele ze swojej szlachetnej klienteli.

Labille-Guiard jest często pamiętana z subtelnych wypowiedzi na temat roli kobiet jako studentek sztuk pięknych. Jej portret z dwiema uczennicami – wystawiony w salonie w 1785 roku – jest postrzegany jako wyraz cichej sprzeczności z obowiązującą zasadą, że tylko cztery kobiety mogą być jednocześnie członkami akademii.

6. MARIE-DENISE VILLERS (1774-1821)

Paryska malarka Marie-Denise Villers należała do pokolenia artystycznego dojrzewającego we Francji po rewolucji. Jako jedna z trzech artystek w swojej rodzinie uczyła się malarstwa u François Gérarda i Jacques-Louis Davida, a także u malarki Anne Louis Girodet Trioson.

Powyższe dzieło neoklasyczne przedstawia młodą Marie Joséphine Charlotte du Val d’Ognes. Długo uważano, że to obraz Davida. Jednak w XX wieku eksperci z Metropolitan Museum of Art odrzucili tę atrybucję i postawili hipotezę, że obraz jest autorstwa Marie-Denise Villers.

7. ROSA BONHEUR (1822-1899)

XIX-wieczna malarka realistyczna Rosa Bonheur była znana z oszałamiających obrazów zwierząt, od koni przez byki po króliki.

Mieszkając we francuskim wiejskim zamku, który kupiła, Bonheur nigdy nie wyszła za mąż. Miała krótkie włosy, uzyskała niezbędne wówczas pozwolenie na noszenie męskich ubrań, aby studiować anatomię zwierząt w rzeźniach, a nawet była właścicielką lwicy.

Była pierwszą artystką nagrodzoną Legią Honorową po tym, jak cesarzowa Eugénie odwiedziła jej pracownię.

Bonheur stała się bardzo sławna za życia. Spotkała niezliczoną ilość głów państw i została doceniona przez artystów takich jak Eugène Delacroix i John Ruskin. Odniosła sukces w Salonie Paryskim i została przyjęta jako celebrytka świata sztuki w Londynie.

Jej najsłynniejsze dzieło, Targi koni, zostało ostatecznie kupione w 1887 roku przez Amerykanina Corneliusa Vanderbilta za 53 000 dolarów (około 1,5 miliona dolarów w dzisiejszej walucie). Ogromne płótno wisi teraz w Metropolitan Museum of Art.

Pomimo wszystkich jej sukcesów za życia, spuścizna Bonheur ostatecznie popadła w zapomnienie wraz z nadejściem impresjonizmu i jej śmiercią pod koniec wieku. Jednak w 2020 roku kobieta o imieniu Katherine Brault kupiła Château de By – zamierzając zrewitalizować dom Bonheura, który był nieużywany. Wraz z córkami Brault poprowadziła krucjatę mającą na celu zachowanie pamięci o niegdyś znanej artystce w muzeum poświęconym jej pracy.

8. OLGA BOZNAŃSKA (1865-1940)

Polska malarka Olga Boznańska rozpoczęła karierę zawodową w Krakowie pod koniec 1880 roku. Studiowała u artystów w Niemczech i nauczyła się specjalizować w portretach. Na przełomie wieków przeniosła się do Paryża. W 1912 została odznaczona Legią Honorową, wśród niezliczonych innych wyróżnień.

Boznańska malowała przede wszystkim portrety kobiet i dzieci, często z kwiatami i poczuciem niewinności. Chociaż nałożyła się na koniec rozkwitu impresjonizmu, nie uważała się za jedną z nich. Powiedziała kiedyś o swojej pracy: „Moje obrazy wyglądają świetnie, bo są prawdą, są uczciwe, nie ma w nich ciasnoty, manieryzmu i blefów”.

9. BERTHE MORISOT (1841-1895)

Berthe Morisot była ważną malarką impresjonistów, która w pełni zakorzeniła się w malarskim świecie Paryża końca XIX wieku.

Chociaż po raz pierwszy wystawiała się w cenionym Salonie Paryskim w 1864 roku, dołączyła do „odrzuconych” (jej koleżanek impresjonistów) w monumentalnej wystawie z 1874 roku, która stała się definicją ruchu.

Jej prace były wykonane z oleju, akwareli i pasteli. Podczas gdy jej lekkie pociągnięcia pędzlem można zobaczyć w pracach niektórych męskich impresjonistów, jej umiejętności były często wyśmiewane jako „kobiece”. Ale od formalnych portretów po paryskie sceny, jej obrazy wiszą w najlepszych muzeach sztuki na świecie.

Społecznie Morisot pochodziła z klasy wyższej. Była pra-siostrzenicą Jean-Honoré Fragonarda – artysty, który szkolił Marguerite Gérard.

Morisot poślubiła Eugène’a Maneta, brata jej przyjaciela malarza Édouarda Maneta. Édouard Manet kilkakrotnie malował Morisot, a następnie malował także swoją córkę Julie. Pierre-Auguste Renoir malował także matkę i córkę.

Pomimo przeważnie męskiego świata malarzy impresjonistów, Morisot była szanowana za swój talent. Odnosząc się do wystawy z 1874 r. z takimi postaciami jak Manet i Monet, krytyk powiedział o rewolucyjnych malarzach: „pięciu lub sześciu wariatów, z których jedna jest kobietą… kobiecy wdzięk jest zachowany pośród wylewów majaczącego umysłu”. Dziś dzieła Morisot są bardzo pożądane.

johannesfloe.com – Art to remember