W 1783 roku francuski profesor Jean-François Pilâtre de Rozier stworzył historię, stając się pierwszym człowiekiem, który leciał balonem bez uwięzi. Dwa lata później ponownie przeszedł do historii, stając się pierwszą osobą, która zginęła w katastrofie lotniczej.
Jean-François Pilâtre de Rozier urodził się w Metz, mieście w północno-wschodniej Francji.
Z polecenia pewnego Viollet’a, przyjaciela jego ojca, Rozier został zapisany do Royal College of Saint Louis, szkoły prowadzonej przez benedyktynów, ale Rozier okazał się nieostrożny i nieuważny. Nie zabawił tam długo.
Następnie Rozier wylądował jako student chirurgii w szpitalu wojskowym, ale i tam zrezygnował z powodu całkowitej odrazy do sekcji.
W końcu Viollet zdołał namówić Roziera do studiowania fizyki, chemii i historii naturalnej w Akademii w Reims. Mężczyzna ukończył również trzyletnie szkolenie z zakresu farmacji.
W Akademii w Reims, de Rozier poznał księcia d’Anjou, brata króla Francji, Ludwika XVI i został jego nadwornym aptekarzem. Znalazł tam zatrudnienie.
Przez krótki czas de Rozier przeniósł się do Reims, uczył fizyki i chemii w Akademii, po czym wrócił do Paryża, gdzie został szefem gabinetu historii naturalnej Monsieur i mianował lokaja żony Monsieur, Madame, która nadała mu uszlachetnione imię Pilâtre de Rozier.
Czytaj: Multimedialna wystawa na Stadionie Wrocław
Otworzył własną pracownię zwaną l’Athénée Royal (lub bardziej pospolicie Musée de Paris) w paryskiej dzielnicy Le Marais 11 grudnia 1781 roku, gdzie przeprowadzał eksperymenty fizyczne i organizował pokazy dla większości francuskich uczonych epoki.
Podczas jednej z demonstracji, aby obalić, że wodór zawiera powietrze atmosferyczne, Pilâtre de Rozier wziął dziewięć części czystego wodoru i zmieszał je z jedną częścią powietrza, po czym wdychał tę mieszaninę. Następnie podpalił wydychane gazy. Nie jest jasne, co chciał osiągnąć Pilâtre de Rozier, ale rezultaty były bardzo przewidywalne. Nastąpiła „tak straszna eksplozja, że obawiano się, że jego zęby zostały spalone”. Został także wynalazcą respiratora, maski gazowej i skafandra nurkowego.
Zamiłowanie Pilâtre de Roziera do dramatyzmu i niebezpieczeństwa zwabiło go do braci Montgolfier, którzy wtedy eksperymentowali z balonami na ogrzane powietrze.
Po pierwszym publicznym pokazie lotu balonu bezzałogowego w czerwcu 1783 roku Pilâtre de Rozier zaproponował wzniesienie się na wysokość 100 metrów w koszu przymocowanym do balonu.
Francuski król Ludwik XVI zdecydował, że pierwszy załogowy lot będzie obejmował dwóch skazanych przestępców, ale de Rozier nie pozwolił, aby ten zaszczyt trafił do łajdaków społeczeństwa i zaproponował, aby pierwsi baloniści należeli do kogoś o wyższym statusie. Przekonano króla, by pozwolił markizowi François Laurent d’Arlandes i Pilâtre de Rozierto zostać pierwszymi pilotami.
Czytaj: 15 niesamowitych zdjęć z lotu ptaka
Po kilku testach na uwięzi, aby zdobyć doświadczenie w sterowaniu balonem, de Rozier i d’Arlandes wykonali swój pierwszy lot bez uwięzi balonem Montgolfier 21 listopada 1783 roku, startując z ogrodu Château de la Muette w Bois de Boulogne.
Podczas 25-minutowego lotu podnieśli się do około 914 metrów, pokonując w Paryżu 8-kilometrowy dystans pomiędzy Château de la Muette a Butte-aux-Cailles.
Pilâtre de Rozier przewidział, że „to niedrogie urządzenie będzie bardzo przydatne dla armii do wykrywania pozycji manewrów wroga, ich rozmieszczenia i ogłaszania ich za pomocą sygnałów dla żołnierzy sprzymierzonych z balonem”.
Pilâtre de Rozier ponownie wyleciał 19 stycznia 1784 r., tym razem wraz z sześcioma innymi pasażerami, z których jednym był sam Joseph Montgolfier.
Czterech z nich, francuskich szlachciców, zapłaciło za podróż. Balon użyty do drugiego lotu był znacznie większy i był wykonany z papieru i owczej skóry. Podczas lotu delikatna skóra doznała rozdarcia i balon opadł zbyt szybko, ale nikt nie został ranny.
Pięć miesięcy później, w czerwcu 1784 roku, Pilâtre de Rozier odbył trzeci lot z chemikiem L. Proustem. Balon wzniósł się na wysokość ponad 3000 metrów i pozostawał w powietrzu przez 45 minut, pokonując dystans 52 kilometrów od miejsca startu w Paryżu.
Zachęcony tym sukcesem, Pilâtre de Rozier postanowił ubiec Anglików i podjąć próbę pokonania balonem kanału La Manche z Francji do Wielkiej Brytanii i ten pomysł go podekscytował.
Jednak przeważające wiatry nie zgadzały się z jego planem. Dlatego de Rozier stworzył nowy rodzaj podwójnego balonu z balonem wodorowym na górze i zwykłym balonem na ogrzane powietrze pod nim. Pilâtre de Rozier miał nadzieję, że dodatkowa siła podnoszenia zwiększy jego wysokość i usunie go z zasięgu nieprzyjemnych wiatrów.
W budowie tego balonu wspierali go paryski chemik Joseph Proust i farmaceuta Antoine Quinquet.
Zdjęcie: Wikimedia Commons
Po kilku opóźnieniach Pilâtre de Rozier i Pierre Romain wystartowali z Boulogne-sur-Mer 15 czerwca 1785 r. Po około 27 minutach osiągnęli wysokość 518 metrów, gdy rześki wiatr przeniósł iskrę z pieca balonu na ogrzane powietrze do górnego balonu, gdzie wypalił dziurę w delikatnej tafcie i zapalił zawarty w niej wodór. Gdy płomienie strawiły balony, dwaj mężczyźni spadli na ziemię około 300 metrów od krawędzi wody. Pilâtre de Rozier zginął natychmiast. Romain wciąż oddychał, gdy przybyła pomoc, ale wkrótce potem zmarł.
Tragedia ta spotęgowała się, ponieważ Pilâtre de Rozier chwilę przed ostatnim wylotem zaręczył się z młodą Angielką Susan Dyer. Niestety, Dyer zmarła osiem dni później, prawdopodobnie popełniając samobójstwo.
W miejscu wypadku wzniesiono później obelisk upamiętniający to wydarzenie.
johannesfloe.com – Art to remember
.jpg){kind=link}
