Rak jelita grubego, „cichy zabójca”, który pochłonął życie Kirstie Alley: choroba rozwija się z niewielkimi lub żadnymi objawami.
- Choroba zyskała przydomek „cichego zabójcy”, ponieważ często postępuje bez oznak.
- Ponad 151 000 Amerykanów zostanie zdiagnozowanych, a 52 000 umrze z tego powodu w 2022 roku.
- Rak jelita grubego to drugi najczęstszy nowotwór w Polsce. Pod względem śmiertelności też zajmuje drugie miejsce. Gdy pojawiają się objawy, lekarz niewiele może już zrobić. Niestety, Polacy niechętnie korzystają z kolonoskopii. Każdego roku w Polsce diagnozuje się około 18 tys. zachorowań na nowotwór złośliwy jelita grubego. Szacuje się, że w 2030 roku rak jelita grubego dotknie 27 tys. Polaków.
- Rutynowe badania przesiewowe są kluczowe, ponieważ wskaźnik przeżycia jest najwyższy przy wczesnym wykryciu.
Koniecznie zajrzyj na f7.pl
Legenda sitcomu, Kirstie Alley, zmarła w tym tygodniu w wieku 71 lat po krótkiej walce z trudnym do wykrycia rakiem, nazywanym „cichym zabójcą”.
Jej rodzina ujawniła, że u aktorki niedawno zdiagnozowano raka okrężnicy – trzecią najczęstszą postać choroby, która dotyka jednego na 20 Amerykanów w ciągu ich życia.
Jeśli zostanie wcześnie wykryty, przeżywa ponad 90 procent Amerykanów. Ale często rośnie i rozprzestrzenia się z łagodnymi objawami, które można łatwo pomylić z innymi, mniej złowrogimi dolegliwościami – takimi jak skurcze żołądka, utrata masy ciała, zmiana nawyków toaletowych lub wzdęcia.
Niestety, tylko około jedna trzecia wszystkich przypadków raka jelita grubego jest diagnozowana na tak wczesnym etapie. Większość jest wykrywana tylko wtedy, gdy rozprzestrzeniła się poza ścianę okrężnicy lub odbytnicy lub do odległych części ciała, gdzie staje się trudna do leczenia.
Według jej przedstawicieli, Alley przechodziła leczenie w Moffitt Cancer Center w Tampie, niedaleko jej domu w Clearwater na Florydzie.
Pani Alley nie jest pierwszą znaną osobą, która zachorowała na raka jelita grubego. Znany aktor Chadwick Boseman zmarł na raka jelita grubego w 2020 roku, w młodym wieku 43 lat.
Został zdiagnozowany cztery lata wcześniej i walczył z chorobą prywatnie. Kiedy został zdiagnozowany, osiągnął już stopień III, co oznacza, że rak był mocno zaawansowany.
Inne znane ofiary raka jelita grubego to Charles M. Schulz, twórca legendarnego komiksu „Fistaszki”, ikona ekranu Audrey Hepburn, zdobywczyni nagrody Emmy Farrah Fawcett i muzyk z zespołu Bee Gees Robin Gibb.
Ronald Reagan, 40. prezydent USA, również miał raka okrężnicy, ale wygrał walkę. Jego wczesne wykrycie i leczenie pobudziły zaawansowane badania przesiewowe w całym kraju. Ale to choroba Alzheimera pochłonęła go w wieku 93 lat.
Sędzia Sądu Najwyższego Ruth Bader Ginsberg miała raka okrężnicy w latach 90., ale została wyleczona, zanim zdiagnozowano u niej inny rodzaj raka, tym razem trzustki.
Z kolei Sharon Osbourne, osobowość telewizyjna i żona rockmana Ozzy’ego Osbourne’a, w 2003 roku zdiagnozowano u niej raka jelita grubego i była otwarta na temat swojego planu leczenia.
Po wyleczeniu stworzyła program walki z rakiem jelita grubego Sharon Osbourne, aby pomóc innym żyjącym z tą chorobą.
Z nowotworem raka jelita grubego zmagał się też Jan Kobuszewski, aktor reżyser teatralny, artysta kabaretowy, satyryk znany choćby z Kabaretu Dudek, Kabaretu Starszych Panów czy Kabaretu Olgi Lipińskiej. Dzięki wcześnie postawionej diagnozie, udało mu się pokonać chorobę. W 2007 r. został twarzą kampanii edukacyjnej na rzecz walki z rakiem jelita grubego, zainicjowanej przez Centrum Onkologii w Warszawie.
Czytaj: Szybsza diagnoza nowotworów? Naukowcy z Wrocławia znaleźli sposób!
Zazwyczaj we wczesnych stadiach guz nowotworowy można usunąć chirurgicznie. Ale w późniejszych stadiach choroby, kiedy komórki nowotworowe się rozprzestrzeniły, lekarze muszą zastosować inne metody, takie jak chemioterapia i radioterapia, aby je zabić.
Każdego roku w Stanach Zjednoczonych odnotowuje się ponad 106 000 nowych przypadków raka jelita grubego, co czyni go trzecim najczęstszym za rakiem skóry, piersi i płuc.
Oznacza to, że u jednego na 20 Amerykanów zostanie zdiagnozowany rak jelita grubego w ciągu ich życia, chociaż ryzyko jest nieco wyższe w przypadku mężczyzn.
Prawie 53 000 Amerykanów umiera każdego roku na raka jelita grubego, co daje pięcioletni wskaźnik przeżycia na poziomie 64 procent.
Rak okrężnicy prawie zawsze rozwija się z polipów przedrakowych lub nieprawidłowych narośli w okrężnicy lub odbytnicy.
Testy przesiewowe, takie jak okrężnica, mogą wykryć te polipy, znacznie zwiększając szansę na przeżycie. Lekarze mogą następnie usunąć te rakowe polipy bezpośrednio na miejscu.
Amerykańskie Centrum Kontroli i Zapobiegania Chorobom (CDC) radzi Amerykanom, aby rozpoczęli badania w wieku 45 lat. Jednak według CDC, trzech na 10 dorosłych w wieku od 50 do 75 lat ma zaległości w badaniach przesiewowych.
Kolonoskopia lub procedura, w której oświetloną rurkę zwaną kolonoskopem wprowadza się do odbytnicy i całej okrężnicy w celu wykrycia polipów lub raka, jest jednym z najczęstszych narzędzi przesiewowych. Powinieneś powtarzać to co 10 lat.
Czytaj: Pożegnamy się z kolonoskopią? Testowane są kapsułki, które robią zdjęcia jelita
Lekarze mogą również stosować testy DNA kału do badań przesiewowych w kierunku komórek nowotworowych, testy wykrywające krew w stolcu oraz testy obrazowania, które wykorzystują promieniowanie rentgenowskie i komputery do tworzenia obrazów całej okrężnicy.
Chociaż rak jelita grubego występuje stosunkowo często, poważnym skutkom można zapobiec dzięki rutynowym badaniom przesiewowym. Ponad 92 procent pacjentów, u których zdiagnozowano raka jelita grubego w pierwszym stadium, żyje przez co najmniej pięć lat.
Jeśli rak nie zostanie wykryty aż do bardzo późnego stadium, wskaźnik przeżycia wynosi ponure 17 procent.
Wiek jest głównym czynnikiem ryzyka raka jelita grubego. W przypadku raka okrężnicy średni wiek w momencie rozpoznania dla mężczyzn wynosi 68 lat, a dla kobiet to 72 lata, czyli zaledwie o rok starsza niż pani Alley w chwili śmierci.
Czytaj: Rak jelita: „niewyraźny” ból może sygnalizować chorobę – i nie jest w jelicie
Osoby rasy czarnej wykazują ogólnie wyższy wskaźnik zachorowań na raka jelita grubego. Jest to główna przyczyna zgonów związanych z rakiem wśród osób rasy czarnej, a czarne kobiety są bardziej narażone na śmierć z powodu raka jelita grubego niż kobiety z jakiejkolwiek innej grupy rasowej.
Istnieje również składnik genetyczny raka jelita grubego. Osoba, u której w rodzinie występował rak jelita grubego, ma dwukrotnie większe ryzyko, że sama zostanie zdiagnozowana na tę chorobę.
Ryzyko dalej wzrasta, jeśli inni bliscy krewni również zachorowali na raka jelita grubego lub jeśli bezpośredni krewny został zdiagnozowany w młodszym wieku.
Ludzie, którzy dużo palą i piją, a także otyli, są również bardziej narażeni na zachorowanie na raka jelita grubego.
Leczenie zwykle polega na chirurgicznym usunięciu guza, choć niekoniecznie, jeśli rak rozprzestrzenił się na szersze części ciała.
Chemioterapia raka okrężnicy jest zwykle podawana po operacji, jeśli rak jest większy lub jeśli rozprzestrzenił się poza zlokalizowane miejsce do węzłów chłonnych i innych części ciała. Jest również używana do zmniejszania guza przed jego chirurgicznym usunięciem.
Radioterapia, która wykorzystuje promieniowanie rentgenowskie do niszczenia komórek rakowych, jest zwykle stosowana w połączeniu z chemioterapią, gdy rak rozprzestrzenił się poza ścianę odbytnicy do węzłów chłonnych.
Rak jelita grubego: jakie są znaki ostrzegawcze?
Rak jelita grubego atakuje jelito grube, które składa się z okrężnicy i odbytnicy.
Takie guzy zwykle rozwijają się z narośli przedrakowych, zwanych polipami.
Objawy obejmują:
- Krwawienie od dołu
- Krew w kale
- Zmiana nawyków jelitowych trwająca co najmniej trzy tygodnie
- Niewyjaśniona utrata masy ciała
- Ekstremalne, niewyjaśnione zmęczenie
- Ból brzucha
Większość przypadków nie ma wyraźnej przyczyny, jednak ludzie są bardziej zagrożeni, jeśli:
- Mają ponad 50 lat
- Mają rodzinną historię choroby
- Mają osobistą historię polipów w jelicie
- Cierpią na chorobę zapalną jelit, taką jak choroba Leśniowskiego-Crohna
- Prowadzą niezdrowy tryb życia
Leczenie zwykle obejmuje operację oraz chemio- i radioterapię.
Ponad dziewięć na dziesięć osób z rakiem jelita grubego w stadium 1 przeżywa co najmniej pięć lat po postawieniu diagnozy.
Niestety tylko około jedna trzecia wszystkich przypadków raka jelita grubego jest diagnozowana na tak wczesnym etapie.
Większość osób zgłasza się do lekarza, gdy choroba rozprzestrzeniła się poza ścianę okrężnicy lub odbytnicy lub do odległych części ciała, co zmniejsza szansę na skuteczne wyleczenie raka jelita grubego.
Każdego roku w Wielkiej Brytanii diagnozuje się raka jelita grubego u ponad 41 200 osób.
W naszym kraju z powodu raka jelita grubego umiera 33 osób dziennie. W Polsce co roku diagnozowanych jest 19 tysięcy nowych przypadków zachorowań na raka jelita grubego. Liczba zachorowań na raka jelita grubego stale wzrasta.
