Odpowiedź na pytanie, kto przynosi prezenty na Boże Narodzenie, może wydawać się oczywista, ale w Polsce nie zawsze jest to Święty Mikołaj, ponieważ wiele regionów ma swoje własne, unikalne tradycje dotyczące tego, kogo uznają za głównego nosiciela prezentów bożonarodzeniowych.
Podczas gdy Święty Mikołaj nadal pozostaje najbardziej rozpowszechniony, rodziny w niektórych częściach Polski do domów zawita Gwiazdor, Dziadek Mróz, Aniołek, Dzieciątko czy Gwiazdka.
Koniecznie zajrzyj na f7.pl
Gwiazdor
Gwiazdor, to nazwa tradycyjnie używana w Wielkopolsce, Kujawach, Pomorzu Zachodnim i na Kaszubach dla postaci przynoszącej prezenty w Wigilię Bożego Narodzenia i różniącej się od Świętego Mikołaja, który jest rozpoznawany w tych regionach jako osoba zostawiająca prezenty w butach 6 grudnia, czyli w polskie „Mikołajki”.
Tradycja, z której wywodzi się Gwiazdor, wywodzi się z grup kolędników, którzy chodzili śpiewając kolędy i nosząc dużą gwiazdę bożonarodzeniową.
Legenda głosi, że Gwiazdor posiadał wiedzę o zachowaniu dzieci oraz dobrych i złych uczynkach w ciągu roku i sprawdzał dzieci pod kątem umiejętności recytowania modlitw i kolęd. W rezultacie był tradycyjnie przedstawiany jako ten, który posiada laskę, którą karci niegrzeczne dzieci obok worka prezentów.
Dziś Gwiazdor jest uważany za mniej przerażającą postać, choć laska pozostaje tradycyjnym elementem jego stroju.
Czytaj: Ciekawostki o Bożym Narodzeniu, które warto znać
Dziadek Mróz
Kolejna postać, Dziadek Mróz, to postać wywodząca się z mitologii słowiańskiej i silnie związana z folklorem wschodniosłowiańskim z czasów ZSRR, gdzie pomyślano o nim jako o świeckim zastępcy św. Mikołaja.
W okresie stalinowskim spopularyzowały go w Polsce władze komunistyczne, które chciały usunąć tradycyjne obchody Bożego Narodzenia i zapobiec chrześcijańskiemu nawiązaniu do świętości w polskim „Świętym Mikołaju”.
Tradycja odwoływania się do Dziadka Mroza była powszechna na terenach dzisiejszej Rosji, Białorusi i Ukrainy, a także jest pamięcią dla Polaków, którzy dorastali zwłaszcza w niektórych najbardziej wysuniętych na wschód regionach Polski. Choć Dziadek Mróz tradycyjnie przynosił prezenty na Sylwestra, a nie na Boże Narodzenie, niektóre rodziny mogły go rozpoznać również w Boże Narodzenie.
Czytaj: W Szczecinie jest specjalna skrzynka na listy do św. Mikołaja
W odróżnieniu od dzisiejszego wyglądu Świętego Mikołaja z popkultury, Dziadek Mróz był popularnie przedstawiany jako ubrany w płaszcz do podłogi, czasem czerwony, ale często niebieski lub srebrny i przewiązany sznurkiem, a nie paskiem. Był również wysoki i szczupły, miał długie, proste, białe włosy i długą brodę.
Często przedstawiano go w towarzystwie swojej asystentki „Śnieżynki”, a w okresie stalinowskim występował u jej boku w jasełkach i szopkach jako świecki następca tradycyjnej chrześcijańskiej świętej rodziny zatrudnionej przez reżim komunistyczny.
Aniołek
Dla kontrastu na Podkarpaciu, w Małopolsce i na Śląsku w wielu rodzinach tradycja głosi, że Święty Mikołaj jest aniołem, który w Wigilię Bożego Narodzenia po cichu i niewidocznie zostawia prezenty pod choinką, by szybko powrócić, by wypełnić swoje niebiańskie obowiązki.
Czytaj: Z Jarmarkiem Bożonarodzeniowym lub bez, wrocławski rynek jest najlepszy w Polsce
Dzieciątko
Inna jest znów tradycja Górnego Śląska, części Opolszczyzny i województwa świętokrzyskiego, gdzie dzieciom tradycyjnie kazano czekać na „Dzieciątko”, małe dzieciątko, symbolizujące nowo narodzonego Jezusa.
Tradycja ta przybyła do Polski z Czech, gdzie obok Słowacji i Węgier jest popularna do dziś. Jest to również tradycja wśród katolików w niektórych krajach niemieckojęzycznych.
Czytaj: Spotkanie ze św. Mikołajem nie zawsze się dobrze kończy
Gwiazdka
Ostatnim popularnym w Polsce alternatywnym imieniem prezentera Bożego Narodzenia jest Gwiazdka, która jest obecnie używana również jako bardziej ogólne odniesienie do czasu Bożego Narodzenia. Zanim jednak nabrało takiego znaczenia, oznaczało prezent wigilijny, a w niektórych opowieściach bożonarodzeniowych imię zaczęło przybierać rolę postaci przynoszącej prezenty.
Określnie Gwiadka stało się popularne w południowych regionach Polski, w tym na Podkarpaciu, Małopolsce i Świętokrzyskim, gdzie Święty Mikołaj przyjął postać fizyczną niosącą prezenty świąteczne.
W niektórych miejscach na Roztoczu i Kotlinie Sandomierskiej uznaje się nawet krasnoludki za przynoszące i kładące prezenty pod choinką, choć jest to znacznie mniej powszechna tradycja.
