Ptakom zawsze przypisywano magiczne właściwości. Twierdzono, że są bliskie bogom. Można usłyszeć o nich w wielu legendach, sennikach i religijnych księgach. Wiele ptaków ma przypisaną symbolikę w wielu kulturach, np. na Bali do dziś wierzy się, że ofiary z ptaków uwalniają od złych duchów.
Ptaki od zawsze były dla ludzi stworzeniami tajemniczymi i bliskimi bogom. Niemal każda religia zawiera w swoim systemie jakieś odniesienia do ptasiego świata.
Mówiąc o symbolice ptaków pamiętać należy, że nie jest ona jednoznaczna dla każdego: symbole kształtowane były przez mity, legendy, wierzenia religijne czy filozofię – zatem nasze europejskie, czy nawet polskie, symbole nie zawsze są jednoznaczne z wyobrażeniami innych ludów.
Paw
W przeróżnych mitologiach paw uchodził za królewskiego ptaka, posłańca bogów.
Rozłożony, piękny pawi ogon symbolizuje sklepienie niebieskie, a pawie oka gwiazdy i wszystko-widzące oczy Boga. Jako że paw zrzuca swoje pióra i wyrastają mu nowe, ptak ten jest też symbolem wieczności i kręgu Życia. Przypomina nam tym samym, iż Życie to rytm.”A po nocy przychodzi dzień, a po burzy spokój.”
Paw zwany jest przez Owidiusza „ptakiem Junony z gwiazdami wplecionymi w ogon”. Kolisty kształt rozłożonego ogona z „pawimi oczkami” niczym gwiazdami symbolizuje niebo, do którego podąża dusza zmarłego i nieśmiertelność. Symbolizuje także zmartwychwstanie, wieczność, nieskończoność.
W chrześcijaństwie paw symbolizował nieśmiertelność, wieczność Kościoła, Chrystusa. Paw wymieniony jest w Starym Testamencie w związku ze skarbami i towarami wiezionymi na statkach Salomona (Trzecia Księga Królewska 10, 22).
W starożytności uważano pawia za niszczyciela jadowitych węży, których jad był przyczyną pięknego ubarwienia ptaków.
W krajach europejskich paw kojarzy się z pychą i samozadowoleniem. Mówi się także, że człowiek pozbawiony rozwagi jest niczym paw, który zgubił własny ogon i zwraca uwagę na swoje efektowne upierzenie, skrywając szpetne nogi, chód i głos.
Żuraw
Żurawie w kulturze dalekowschodniej odpowiedzialne za dobrobyt i płodność oraz wierność małżeńską. W Hinduizmie uznawano go za ptaka zdradzieckiego, a u Celtów był oznaką nieszczęścia. Chińczycy uznają go za przewodnika dusz zmarłych do Zachodniego Raju, a żuraw lecący w stronę słońca jest tam symbolem awansu społecznego. W wierzeniach narodów słowiańskich żuraw był wysłannikiem bogów, przewodnikiem. To ich piór i nóg miały czepiać się ludzkie dusze w wędrówce do zamorskiego kraju (zwanego Wyrajem, który miał się znajdować na końcu żurawiej drogi).
Lecące żurawie tworzą na niebie klucz w kształcie litery V. Według greckich legend to od obserwacji ich przelotów zaczęło się tworzenie pisma.
Amulet z wizerunkiem żurawia zapewni nam mądrość, wiedzę i doświadczenie, które dają dalekie podróże. Medalion przedstawiający żurawia z owocem brzoskwini, oznaczającej nowe życie, noszą kobiety pragnące dziecka.
Bocian
Bocian to dostawca szczęścia i potomstwa. Najbardziej upodobał sobie Polskę. Gniazda wije u nas aż 25% tych ptaków. Czują się tu dobrze m.in. dlatego, że chroni je nasza słowiańska miłość do nich. Każdy gospodarz marzy o tym, żeby to w jego gospodarstwie osiedliła się bociania para. Ich gniazdo oznacza pomyślność i dobre plony.
To też nobilitacja w oczach sąsiadów. Bo bociany wybierają ponoć gospodarstwa dobrych, uczciwych i porządnych ludzi. Oddaje to dobrze przysłowie „Szczęśliwy dom, gdzie boćki są”. Dodatkowo ptaki te ponoć zakładały gniazda tylko w tych miejscach, gdzie nigdy nie biją pioruny, tak więc był to dowód bezpieczeństwa rodzinnej zagrody.
Bociany są też zwiastunami wiosny, a ich odlot to pożegnanie lata.
Łabędź
Jest symbolem doskonałości, piękna, dumy, muzyki, śpiewu, wieczności, poezji, ale i zdrady oraz śmierci… Czerwony łabędź jest symbolem solarnym, czarny – symbolem czegoś unikatowego, rzadkiego
Łączy żywioły – wodę, ziemię i powietrze. Przez swoje piękno kojarzony jest z kobiecością. Biel skrzydeł oznacza dziewictwo i nieskazitelną moralność, a smukły kształt szyi łączy go z wizerunkiem fallusa.
Grecy uważali, że łabędź ma moc prorokowania i zapowiadania śmierci. W celtyckiej symbolice łabędź jest powiązany z muzyką, leczniczą mocą słońca i wody, także z miłością. W chrześcijaństwie biały łabędź jest symbolem czystości Matki Bożej, jego śpiew łączony był z Męką Pańską i śmiercią Chrystusa na krzyżu. Symbolizuje również ludzi oddanych życiu wewnętrznemu.
Z drugiej strony łabędź symbolizuje obłudnika, co wynikało ze średniowiecznego przekonania, że mięso łabędzia pod białymi piórami jest czarne, a także zarozumialca i człowieka pysznego, jako że ptak ten trzyma wysoko szyję.
Gęś
Jest symbolem czystości i krzepkości. Wiąże się z tym porzekadło: „iż brzydka obmowa spływa po kimś szlachetnym jak woda po gęsich piórach, czyli nie ima się go brud. W mowie potocznej częściej usłyszymy powiedzenie: „głupia gęś“.
W starożytnym Rzymie po tym, jak w 390 r. p.n.e. gęganie tych ptaków ostrzegło mieszkańców przed nadchodzącymi Galami, darzy się je wielkim uznaniem, ponieważ według legend uratowały miasto przed inwazją, podnosząc larum wielkim nocnym gęganiem. W starożytnym Egipcie gęś była utożsamiana z ambicją oraz wolnością.
W wierzeniach ludowych ptak ten utożsamiany jest z gadatliwością, ale i opiekuńczością.
Sowa
W przeszłości sowy były postrzegane w rozmaity sposób. Najczęściej, ze względu na nocny tryb życia były symbolem smutku, samotności i śmierci. „Sowa na dachu kwili, umrzeć komuś po chwili” – głosiło stare polskie przysłowie.
W Egipcie, Chinach, Indiach, Japonii, krajach Ameryki Północnej i Środkowej sowa była postrzegana jako symbol śmierci, a jej pojawienie się zapowiadało zgon. W kulturze etruskiej była atrybutem boga ciemności. Z kolei Arabowie byli przekonani, że niszczy wszystko to, co dobre, wartościowe i szczęśliwe. Wierzyli również, że w ptakach tych zamknięte są dusze ludzi, których śmierć nie została pomszczona.
W kulturze chińskiej sowy utożsamiano nie tylko ze śmiercią, ale i z bogiem burzy, natomiast w Japonii ptaki te miały sprowadzać głód i zarazę. W obu tych krajach powszechny był też zwyczaj umieszczania figurek sów w domach. Miały stanowić ochronę przed chorobami i niedostatkiem (Japonia) i piorunami (Chiny).
Pohukiwania sowy były też przepowiednią dla kobiet spodziewających się dziecka. Zgodnie z wierzeniami German głos sowy usłyszany przez kobietę w trakcie porodu zsyłał na jej dziecko nieszczęście. We Francji był oznaką, że na świat przyjdzie dziewczynka, w Maroku był uznawany za śmiercionośny dla dzieci. Dla babilońskich kobiet amulety z wizerunkiem sowy pełniły funkcję ochronną podczas porodu.
W Indiach określona liczba pohukiwań sów oznaczała inną wróżbę: jeden dźwięk był zapowiedzią zbliżającej się śmierci, dwa dźwięki oznaczały powodzenie, trzy – zamążpójście, cztery – problemy, pięć – podróż, sześć – przybycie gości, siedem – zagrożenie chorobą psychiczną, osiem – śmierć, a dziewięć – szczęście. Z kolei w Indonezji ilość pohukiwań była znakiem dla osób wybierających się w podróż, i tak jeden dźwięk gwarantował, że przebiegnie ona bez problemów, natomiast dwa, że wyjazd może okazać się ryzykowny i lepiej jest pozostać w domu.
Współcześnie, wizerunek sowy funkcjonuje w społeczeństwie przede wszystkim jako symbol mądrości i atrybut bogini Ateny.
Kruki i wrony
Kruk i wrona, ptaki należące wspólnie z gawronem do rodzaju Corvus, mają w kulturach europejskich bardzo zbliżoną symbolikę i znaczenie.
Symbolika kruka i wrony w kulturach europejskich nierozerwalnie łączy się ze śmiercią i wojną, a także z chorobami (zarazą) – kruki i wrony ciągnęły bowiem za maszerującym wojskiem i żywiły się ciałami poległych. W Szwecji tradycja ludowa zwykła uważać je za duchy zamordowanych. Zdaniem Claude’a Lévi-Straussa kruk zyskał status mityczny będąc swoistym pośrednikiem między życiem i śmiercią.
W mitologii celtyckiej kruk zwykle zwiastował nieszczęście. W kalendarzu Babilończyków pod znakiem kruka stał przynoszący nieszczęście miesiąc przestępny, czyli trzynasty w roku.
Podobne skojarzenia ujemne niekiedy do dziś przetrwały w niektórych językach – na przykład w niemieckim takie określenia, jak Rabeneltern czy Rabenmutter (wyrodni rodzice/matka), oparte na niesłusznym przekonaniu o okrucieństwie kruków jako rodziców porzucających swe młode.
Wczesne chrześcijaństwo przejęło z judaizmu ogólnie negatywny obraz kruka, widząc w nim przede wszystkim symbol śmiertelnego grzechu obżarstwa. Poza tym, jako żyjący chętnie w odosobnieniu, kruk – będący alegorią samotności z wyboru, u chrześcijan zaczął wkrótce symbolizować również odstępców i niewiernych. We wronie natomiast tradycja chrześcijańska widziała z jednej strony towarzyszkę czarownic i powiernicę diabła, z drugiej jednak – symbol wierności małżeńskiej wskutek zwyczaju tworzenia przez te ptaki dozgonnych par.
Ogromnym szacunkiem darzą je Eskimosi. Według ich wierzeń kruk to przybysz z pierwotnej ciemności, który nauczył ludzi sposobów przetrwania w surowych warunkach. Indianie północnoamerykańscy uważali, że przyniósł ludziom światło i ogień. W Rzymie kruki były symbolem nadziei. A to dlatego, że ich krakanie brzmi podobnie do łacińskiego słowa „cras” (jutro).
Gołąb
Antyczni Grecy widzieli w nim dominację duszy nad ciałem (w alchemii gołąb w ołowiu oznaczał ducha w materii), a wiele cywilizacji uznawało go za przewodnika dusz po śmierci. Ptak z różdżką oliwną stanowił oznakę pokoju, a także harmonii. W mitologii grecko-rzymskiej pod postacią gołębicy ukazywano Afrodytę, Wenus – boginię miłości.
Wschodnie narody gołębia kojarzyły zawsze z duchem i duszą, a mieszkańcy Syrii umieszczali nad grobowcami domki dla gołębi, które miały oznaczać ulatującą duszę ludzką. Wśród mahometan cieszyły się życzliwym respektem z uwagi na to, iż pomogły skutecznie odwrócić uwagę nieprzyjaciół proroka Mahometa podczas jego ucieczki do Medyny (hidżra). Starożytni Egipcjanie używali go do przenoszenia wiadomości. Przez długie wieki spełniał rolę dzisiejszej poczty.
Poza tym gołąb symbolizował niebiańską czystość, odrodzenie, uskrzydlone dążenia, natchnienie boskie, prostotę, szczerość, zazdrość, melancholię, pobożność, ofiarę, pokorę, rozkosz, prawdę, mądrość, dumę i niewinność. Jeden z najbardziej znanych rysunków Pabla Picassa to „Gołąb pokoju”. W polityce nazwę „gołębi” zazwyczaj odnosi się do zwolenników kompromisu i ugody.
Papuga
W przypadku symbolu papugi mamy do czynienia ze szczerością i dyplomacją. Papuga potrafi przyswoić elementy różnych języków. Symbolizuje dostosowanie swojej komunikacji, by porozumieć się z drugim człowiekiem. Papugi potrafią swoje racje przedstawić na różne sposoby, w zależności od tego, z kim rozmawiają. Z dziećmi najważniejsze prawdy przekażą zabawą i bajkami, wyczują mowę ciała i gestów u osób mocno zamkniętych i małomównych. Jednym słowem z każdą osobą papuga znajdzie odpowiedni kanał komunikacji.
Papuga to symbol gadulstwa, plotkarstwa, natomiast jej umiejętności naśladowcze są uznawane za oznakę inteligencji, pomysłowość i umiejętności przystosowania się do otoczenia.
Orzeł
W większości państw uznawany jest jako wyjątkowo odważny, synonim wojownika, ptak królewski. Symbol siły. Pojawił się w godłach narodowych wielu krajów. Stary Testament uznaje orła za zwierzę nieczyste, na równi z sępem.
Sęp
Nie wiesz jak ruszyć z biznesem? Dowiedź się tutaj 🙂
Jesteś z Katowic? Koniecznie odwiedź f7katowice.pl
Jesteś z Krakowa? Koniecznie odwiedź f7krakow
Jesteś z Gdańska? Koniecznie odwiedź f7gdansk.pl
Jesteś z Poznania? Koniecznie odwiedź f7poznan.pl
Jesteś z Łodzi? Koniecznie odwiedź f7lodz.pl
Jesteś z Wrocławia? Koniecznie odwiedź f7wroclaw.pl
Jesteś z Warszawy? Koniecznie odwiedź f7warszawa.pl
Interesują Cię wszystkie miasta? Koniecznie zaglądaj do f7city.pl
Źródło: Mrowiec, J.: Sowy: tajemnicze i nieuchwytne. Buchmann – Grupa Wydawnicza Foksal, cop. 2014, Kłosiewicz, S.: Przyroda w polskiej tradycji. Warszawa: Sport i Turystyka – Muza SA, 2011, Heintzenberg, F.: Sowy i ptaki szponiaste: wszystkie gatunki Europy. Warszawa: „Multico”, 2008,Sowie losy na ziemiach polskich. Dokument dostępny w Word Wide Web, pl.wikipedia.org, wrozka.com.pl
